Thẻ: TRÁI PHIẾU

Độ nhạy là tỷ số giữa sự thay đổi của một biến với sự thay đổi của những thông số cơ sở ngẫu nhiên. Điều này khiến cho độ nhạy là một thước đo rủi ro rất tiện lợi vì chúng liên hệ một biến với nguồn gốc của sự bất trắc ảnh hưởng tới biến đó. Nguồn gốc này có thể là tài sản cơ sở đối với phái sinh hay các tham số thị trường. Chúng được gọi là “nhân tố rủi ro”.

Công thức khai triển Taylor được giới thiệu ở chương 12, khi giới thiệu bổ đề Ito cho một hàm số với hai biến. Với một biến, công thức đơn giản hóa thành. Sự thay đổi nhỏ của X được viết là Ax. Công thức trên có nghĩa là, với những biến tất định, một sự thay đổi nhỏ của biến dẫn tới sự thay đổi của hàm có thật được xấp xỉ bằng số hạng bậc một của Ax. Một phép xấp xỉ chính xác hơn sẽ sử dụng cả số hạng bậc hai.

Đạo hàm thứ nhất áp dụng cho Ax là độ nhạy, số hạng bậc hai là sự thay đổi của độ nhạy khi Ax không thể bỏ qua. Đạo hàm bậc hai là đạo hàm bậc một của độ nhạy. Chuỗi Taylor chỉ rõ sự thay đổi giá trị công cụ là một hàm số của những đạo hàm bậc một, hai, ba… Với những thay đổi lớn, nên tính cả những số hạng tiếp theo cao hơn bậc một. Trong tất cả các trường họp, sử dụng các số hạng bậc cao hơn bậc một tạo ra xấp xỉ tốt hơn vì nó bao gồm những mối quan hệ phi tuyên tính giữa giá trị và nhân tố rủi ro.

Khi những số hạng bậc hai có thể bỏ qua, công cụ được gọi là “tuyến tính” vì sự thay đổi giá trị của nó phụ thuộc tuyên tính vào các nhân tố rủi ro. Quyền chọn là những công cụ phi tuyên tính vì đoạn “gẫy” trong thu nhập khi tài sản cơ sở có giá trị bằng giá thực hiện. Giá trị quyền chọn có những thay đổi “nhẵn” hơn thu nhập vì giá trị thời gian của quyền chọn, nhưng delta sẽ thay đổi đáng kể với giá trị cơ sở.

Công thức trên có thể được mở rộng với mọi số lượng biến. Ví dụ, nêu ta có hai biến, công thức sẽ mở rộng và nhìn có vẻ phức tạp hơn, nhưng những thay đổi bậc một luôn là những đạo hàm bậc một. Công thức chung với hai biến rất nổi tiếng vì nó là xuất phát điểm cho bổ đề Ito. Trong trường hợp hai biến, hàm số là f(x,y) và khi dịch chuyển X, y một chút từ vị trí ban đầu (JC0 ,y0), thay đổi của hàm số cũng được xấp xỉ bỏi khai triển Taylor. Bây giờ, đạo hàm là các đạo hàm riêng theo một trong hai biến. Hàm số và đạo hàm riêng được tính ớ giá trị ban đầu (x0, y0 ) và Ax = X — x0, Ay = y — y0.

Kiểm soát rủi ro có nghĩa là kiểm soát độ nhạy với rủi ro bằng cách có những vị thế bù trừ cho những nhân tố rủi ro. Kích thước của vị thế phòng hộ tùy vào độ nhạy tương đối của công cụ được phòng hộ và công cụ phòng hộ, như trong trường hợp phòng hộ đoản vị của một quyền chọn. Phòng hộ delta có nghĩa là bù trừ giá trị quyền chọn với một vị thế trên công cụ. Đây là một hệ quả trực tiếp của việc tạo ra danh mục đầu tư không rủi ro vì mục đích đánh giá quyền chọn. Bởi vì quyền chọn có những độ nhạy khác nhau ngoài delta, chúng không được bảo hộ ví dụ như vega. Những vị thế phòng hộ phải tính toán đến tất cả những độ nhạy, đặc biệt là delta, gamma và vega đối với quyền chọn.

Khi những công cụ phòng hộ không phụ thuộc vào đúng những nhân tố với công cụ được phòng hộ, sẽ có rủi ro cơ bản, nghĩa là hai vị thế không bù trừ nhau hoàn toàn. Trong kế toán phòng hộ, phòng hộ được công nhận dựa trên độ hiệu quả. Độ hiệu quả được tính bằng khả năng bù trừ cho những thay đổi giá trị của công cụ được phòng hộ, bao gồm bù trừ bao nhiêu, bao lâu và tương quan giữa nhân tố rủi ro của hai công cụ.
Danh mục đầu tư của các công cụ có thể nhạy với hàng trăm loại rủi ro khác nhau: lãi suất, tỷ giá, cổ phiếu… Quản lý rủi ro đòi hỏi tính toán độ nhạy với tất cả những nhân tố đó, trong khi những công cụ đơn lẻ chỉ nhạy với một số nhân tố rủi ro.

Từ khi chính phủ bắt đầu phát hành trái phiếu thường xuyên vào đầu thế kỷ 20 và đưa nó phát triển lên thị trường trái phiếu hiện đại, nhà đầu tư đã mua trái phiếu với nhiều lý do khác nhau: bảo toàn vốn, thu nhập, đa dạng hóa và phòng ngừa rủi ro đối với sự suy yếu của nền kinh tế hoặc giảm phát. Khi thị trường trái phiếu dần mở rộng và đa dạng hơn vào những thập niên 70, 80, các trái phiếu dần trải qua những biến động thường xuyên và lớn hơn về giá và nhiều nhà đầu tư bắt đầu kinh doanh trái phiếu, nắm bắt lợi ích tiềm ẩn: giá hoặc vốn, thặng dư. Giờ đây, các nhà đầu tư có thể chọn mua trái phiếu vì tất cả những lý do này.

Bảo toàn vốn: Khác với cổ phiếu, trái phiếu hoàn trả vốn gốc vào một ngày xác định hay còn gọi là ngày đáo hạn. Điều này làm cho trái phiếu thu hút những nhà đầu tư không muốn có rủi ro trên phần vốn gốc và những nhà đầu tư cần thực hiện nghĩa vụ nợ vào một thời điểm xác định trong tương lai. Các trái phiếu có thêm lợi ích là lãi suất chào bán xác định thường cao hơn lãi suất tiết kiệm ngắn hạn.

Thu nhập: Đa số trái phiếu mang lại cho nhà đầu tư thu nhập cố định. Căn cứ vào lịch xác định, có thể là hàng quý, nửa năm hoặc hàng năm, nhà phát hành chuyển trả lãi cho trái chủ và có thể được dùng để tái đầu tư vào những trái phiếu khác. Cổ phiếu cũng có thể tạo ra thu nhập từ các khoản cổ tức nhưng thường ít hơn so với trái tức và các doanh nghiệp có toàn quyền quyết định việc chi trả cổ tức trong khi trái chủ phải có trách nhiệm chi trả trái tức.

Thặng dư vốn: Giá trái phiếu có thể tăng vì rất nhiều nguyên do, gồm cả việc giảm lãi suất và việc cải thiện xếp hạn tín nhiệm của nhà phát hành. Nếu một trái phiếu được nắm giữ đến khi đáo hạn và lợi nhuận từ tăng giá trái phiếu trong dòng đời của trái phiếu không được hiện thực hóa thì giá trái phiếu đó sẽ dần lùi về bằng mệnh giá (100) vì nó tiến gần đến ngày đáo hạn và kỳ thanh toán vốn gốc. Tuy nhiên, nhà đầu tư có thể ghi nhận lợi nhuận từ giá trái phiếu tăng bằng cách bán trái phiếu sau khi giá trái phiếu tăng trước ngày đáo hạn hay còn gọi là thặng dư vốn. Ghi nhận thặng dư vốn trên trái phiếu làm gia tăng tổng lợi nhuận, bao gồm thu nhập và thặng dư vốn. Đầu tư vì tổng lợi nhuận đã trở thành chiến lược đối với trái phiếu được sử dụng rộng rãi trong suốt 40 năm qua. (Tham khảo thêm tại: “Chiến lược đầu tư trái phiếu”.)

Đa dạng hóa: Kết hợp các trái phiếu trong một danh mục đầu tư có thể giúp đa dạng hóa danh mục. Nhiều nhà đầu tư đa dạng hóa giữa các loại tài sản từ cổ phiếu và trái phiếu đến hàng hóa và các loại hình đầu tư khác với nổ lực mang rủi ro về mức thấp hoặc thậm chí là mức âm đối với danh mục của họ.

Phòng ngừa đối với sự trì trệ của nền kinh tế hoặc giảm phát: Các trái phiếu có thể giúp bảo vệ nhà đầu tư khỏi sự trì trệ của nền kinh tế vì nhiều lý do. Giá của một trái phiếu tùy thuộc vào việc nhà đầu tư định giá thu nhập mà trái phiếu mang lại. Phần lớn trái phiếu chi trả thu nhập cố định và không thay đổi. Khi giá của hàng hóa và dịch vụ tăng, điều kiện kinh tế được xem là lạm phát, một trái phiếu có thu nhập cố định trở nên kém hấp dẫn vì khoản thu nhập đó mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn. Lạm phát thường song hành với tăng trưởng kinh tế nhanh vốn làm gia tăng nhu cầu đối với hàng hóa và dịch vụ. Trái lại, tăng trưởng kinh tế chậm thường dẫn đến lạm phát thấp làm cho thu nhập từ trái phiếu trở nên hấp dẫn. Sự chậm chạp của nền kinh tế là tín hiệu không tốt đối với lợi nhuận của doanh nghiệp và thu nhập chứng khoán làm gia tăng sức hấp dẫn của lợi nhuận từ thu nhập trái phiếu.

Nếu sự chậm chạp của nền kinh tế ảnh hưởng đến việc khách hàng thôi mua sắm và giá cả trong nền kinh tế bắt đầu giảm, điều kiện kinh tế khó khăn hay còn được xem là giảm phát, thì thu nhập từ trái phiếu trở nên hấp dẫn hơn vì trái chủ có thể mua nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn (do giá cả giảm) đối với cùng một khoản thu nhập. Nhu cầu đối với trái phiếu tăng và do đó giá trái phiếu và lợi nhuận của trái chủ cũng tăng.

Một khe hở động sẽ tĩnh tới phởng đoán về những giao dịch mới và mô phởng phản ứng của bảng cân đối tùy theo những dự đoán này. Dĩ nhiên, độ lớn và dầy của khe hở lãi suất sẽ thay đổi. Những dự đoán đó rất hữu ích với phòng hộ, bởi vì chúng ta có thể đưa ra những cách phòng hộ tùy theo khe hở động dự kiến thay vì khe hở tĩnh.

Tuy nhiên, những giao dịch tương lãi có lãi suất chưa biết, dù cố định hay thả nổi. Những khoản vay tương lãi có lãi suất cố định sẽ tạo ra lãi tùy thuộc vào lãi suất thị trường trong tương lãi, và hôm nay, đó được coi là tài sản có lãi suất thả nổi. Những khoản nợ mới cũng có lãi suất không biết trước. Do đó, những giao dịch mới ảnh hưởng tới độ lớn của khe hở lãi suất thả nối, chứ không ảnh hưởng khe hở lãi suất cố định.

Những phởng đoán đó đòi hỏi nhiều đầu vào và tạo ra rủi ro kinh doanh, tức là rủi ro gắn liền với những hoạt động kinh doanh mới. Các mô hình hay kịch bản kinh doanh cần phải cân nhắc cả rủi ro lãi suất và rủi ro kinh doanh, sẽ được giải thích ở chương 24. Thông thường, những dự đoán bảng cân đối được sử dụng để lên ngân sách chủ yêu vì ngân sách phụ thuộc vào kinh doanh trong những năm tiếp theo. Do đó, chúng ta tập trung vào khe hả tĩnh và xử lý rủi ro kinh doanh và các kịch bản trong chương 26.

NHỮNG HẠN CHẾ CỦA KHE HỞ LÃI SUẤT

Tuy có một vài hạn chế các báo cáo khe hở vẫn rất phổ biến và các quy định yêu cầu bắt buộc phải theo dõi những khe hở và làm rõ những giả định trong các phép tĩnh.

Những lựa chọn ẩn trong sản phẩm ngân hàng
Một hạn chế nghiêm trọng của khe hở lãi suất là do những lựa chọn ẩn trong sản phầm ngân hàng, bao gồm: những khoản vay lãi suất thả nổi có giới hạn lãi suất khách hàng phải trả. Đây là một lựa chọn rõ ràng. Những lựa chọn khác ẩn đi, ví dụ khả năng khách hàng thỏa thuận lại lãi suất cố định của khoản vay khi lãi suất giảm. Trong trường hợp đó, ngân hàng có thể đánh một phí phạt. Trong môi trường cạnh tranh, các ngân hàng thường tuân theo yêu cầu của khách hàng vì họ không muốn bỏ qua doanh thu từ những sản phẩm khác bán cho khách hàng.

Những lựa chọn ẩn thay đổi bản chất của lãi suất. Ví dụ, nếu lãi suất chạm vào giới hạn, nó sẽ trở thành cố định thay vì thả nổi. Khi thỏa thuận lại lãi suất của một khoản vay lãi suất cố định, lãi suất ban đầu cố định sau đó thành thả nổi. Vì khe hở lãi suất dựa trên bản chất của lãi suất, chúng không thể tính tới sự thay đổi từ cố định sang thả nối hay ngược lại. Rủi ro lựa chọn được thảo luận ở chương 25 và 27.