Cũng giống như những người biết nhiều nghề thường chẳng tinh thông nghề nào, thế giới kinh doanh đã cho thấy những bài học thực tế về việc quá đa dạng ngành nghề để rồi thất bại, đặc biệt là các tập đoàn khổng lồ. Các tập đoàn thường rất lớn, hoạt động trên nhiều lĩnh vực nên thường có sự đầu tư dàn trải và không hiệu quả.
Trong kinh doanh chứng khoán cũng vậy. Càng đa dạng hóa danh mục đấu tư, nhà đầu tư càng ít biết rõ và khó quản lý tốt khoản đấu tư của mình. Thực tế, có nhiều nhà đầu tư theo đuổi phương trâm “càng đa dạng càng ít rủi ro” nhưng số thành công rất hy hữu. Vì vậy 1 số nhà kinh doanh “cáo già” đã dưa ra lời khuyên là “hãy để trứng vào ít giỏ thôi”. Khi đó, nhà đấu tư vừa có thể tập trung vốn vào 1 số khoản đầu tư có trọng điểm, vừa có điều kiện tìm hiểu và theo dõi kĩ đối tượng mà “mồ hôi nườc mắt” của mình đổ vào. Hơn nữa, nhà đầu tư càng nắm giữ nhiều loại cổ phiếu thì sẽ càng khó có phản ứng nhanh khi thị trường đi xuống. Khả năng chịu tổn thất sẽ càng lớn lên.Vậy nhà đầu tư nên sỡ hữu bao nhiêu loại cổ phiếu trong danh nục đầu tư của mình?
Rất nhiều chuyên gia tư vấn kinh doanh chứng khoán cũng như các nhà đầu tư đã phải lao tâm khổ tứ để tìm câu trả lời cho bài toá hóc búa này và nhiều quan điểm khác nhau cũng đã được đưa ra. Và mặc dù có sự khác biệt về đơn vị tiền tệ, nhưng các nhà đầu tư chứng khoán VN cũng có thể tham khảo nguyên tắc sau của William J.O’Nell, người sáng lập William J.O’Nell and Co., Inc., 1 hãng nghiên cứu đấu tư với trên 600 khách hàng là những định chế đầu tư hàng đầu trên thế giới, đồng thời là chủ nhân của New USA Mutual Fund với số vốn 200 triệu USD.
1 nhà đầu tư cá nhân không nên đưa vào danh mục đầu tư của mình trên 7 loại cổ phiếu, ngay cả khi nhà đầu tư đó có số vốn 1 triệu USD. Việc mở rộng danh mục đầu tư ra thêm chỉ làm loãng sự tập trung cả về trí lực và vốn của nhà đầu tư.
Các nhà đầu tư đang có dự định rót 20.000 -> 100.000 USD vào kinh doanh chứng khoán cần lựa chọn thật kĩ và chỉ nên có 4 – 5 loại cổ ohiếu trong danh mục đầu tư. Trong trường hợp nhà đầu tư bị hấp dẫn bởi các loại cổ phiếu khác thì cần cân nhắc và bán bớt những loại cổ phiếu kém hiệu quả trong danh mục trước khi mua mới.
Tương tự, nếu số vốn đầu tư dự kiến là 5.000 – 20.000 USD thì số loại cổ phiếu tối đa sẽ mua không nên vượt quá 3 và nếu số vốn ở vào khoản 3000 USD thì không nên mua quá 2 loại cổ phiếu.
1 cách để quản lí danh mục đầu tư có tậo trung và hiệu quả là mua thêm 1 ít cổ phiếu mà giá của nó đã tăng lên 2 – 3% so với thời điểm gần nhất mà nhà đầu tư mua vào, đồng thời bán bớt các cổ phiếu đang bắt đầu đi xuống trước khi chúng trở thành khoản đầu tư gây thua lỗ. Tất nhiên quyết định bán ra thường là quyết định khó khăn đối với những người mới bước vào nghề bởi vì đó là cả 1 cuộc đầu tranh tư tưởng.
1 ví dụ có thể chứng minh phần nào về mức độ kém tin cậy càng tăng khi ngành nghề càng đa dạng. Đó là liệu khách hàng có dám tin tưởng giao phó 1 “góc con người” mình cho 1 nha sỹ mà nghề phụ của ông ta là cả sửa chữa xe máy, sáng tác nhạc, đóng bàn ghế, kế toán và hoạt động chính trị. chắc chắn câu trả lời sẽ là không!
1 ví dụ khác là 1 nhà kinh doanh tháo vát có thể quản lí rất tốt 1 cửa hàng hiện có. Thế nhưng đến khi anh ta quyết định mở rộng kinh doanh và lập thêm 10 cửa hàng nữa thì mới “ngã ngửa” ra rằng như vậy là quá nhiều và 1 mình mình không thể quản lí hết. Lúc đó chỉ có sự may mắn mới có thể cứu anh ta khỏi bị thua lỗ.
Tóm lại, cần xác định mục đích đầu tư là chỉ cần sỡ hữu 1 hay vài loại cổ phiếu có khả năng sinh lãi lớn chứ không phải nhiều loại cổ phiếu “lẹt đẹt” sinh lợi không đáng kể.